بی‌اختیاری ادرار مشکلی است که در بین سالمندان شایع است و میتواند موجب بروز عوارض بسیاری شود. به عنوان مثال افسردگی، استرس، انزوا و دوری از جامعه تنها بخشی از مشکلاتی است که بی‌اختیاری ادرار در افراد مسن میتواند ایجاد نماید. شیوع بی‌اختیاری ادرار در خانم‌های مسن بیشتر از آقایان است، همچنین افرادی که دچار ناتوانی‌های جسمی و شناختی هستند، بیشتر از سایرین در معرض این مشکل قرار دارند. بر اساس آمار 43.8 درصد از افراد بالای 65 سال به مشکل بی‌اختیاری ادرار مبتلا هستند.
علت بی‌اختیاری ادرار در سالمندان
تغییراتی که با افزایش سن در سیستم ادراری رخ می‌دهد، مهمترین دلیلی است که منجر به بی‌اختیاری ادرار در سنین بالا می‌شود. برخی از این تغییرات عبارتند از:
- کاهش ظرفیت مثانه
- افزایش غیر ارادی عضلات مثانه
- بزرگ شده پروستات
- کاهش میزان استروژن
- افزایش تولید ادرار در شب
- تغییر در عملکرد سیستم ایمنی بدن
بیشتر بخوانید : درمان بی اختیاری ادراری با لیزر
انواع بی‌اختیاری ادرار در سالمندان
انواع بی‌اختیاری ادرار در سالمندان به این شرح است:
بی‌اختیاری ادرار فوری
بی‌اختیاری ادرار فوری یکی از رایج‌ترین انواع بی‌اختیاری است که بیشتر در آقایان دیده می‌شود و با افزایش سن میزان شیوع آن نیز بیشتر می‌شود. عواملی مانند سرما، نوشیدن مایعات کمی بیش از حد معمول و استفاده از برخی داروها (مانند داروهای دیورتیک و مهار کننده‌های کولین استراز) میتواند منجر به تشدید این نوع از بی‌اختیاری ادرار شود. افرادی که دچار این مشکل هستند حتی پس از تخلیه ادرار، مقدار زیادی از ادرار در مثانه‌ی آنها باقی می‌ماند.
بی‌اختیاری ادرار استرسی
بی‌اختیاری ادرار استرسی معمولاُ به دلیل مشکلاتی در عملکرد اسفنکتر مجرای ادرار ایجاد می‌شود. این افراد معمولاُ در هنگام انجام حرکات بدنی و یا ورزشی دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شوند. بی‌اختیاری ادرار در زنان و در هر سنی ممکن است دیده شود، اما در آقایان معمولاُ پس از جراحی پروستات آغاز می‌شود.
بی‌اختیاری ادرار ترکیبی
در این افراد ضرورت دفع ادرار به همراه بی‌اختیاری ادرار استرسی معمولاً به صورت همزمان وجود دارد. بی‌اختیاری ادرار ترکیبی بیشتر از سایر انواع بی‌اختیاری ادرار شایع است و در خانم‌های مسن بیشتر دیده می‌شود.
بی‌اختیاری ادرار مرتبط با احتباس مزمن ادرار
این مشکل به دلیل نشت ادرار به علت پر شدن بیش از حد مثانه رخ می دهد که در اغلب موارد به دلیل انسداد خروجی مثانه ایجاد می‌شود و بیشتر در آقایانی که دچار هیپرپلازی پروستات هستند، رخ می‌دهد.
بی‌اختیاری ادرار عملکردی
بی‌اختیاری ادرار عملکردی به دلیل عوامل شناختی، فیزیکی و محیطی ایجاد می‌شود و باعث می‌شود که تخلیه‌ی ادرار به خوبی صورت نگیرد.
درمان بی‌اختیاری ادرار
بسیاری از سالمندان و همچنین افرادی که مراقبت از آنها را به عهده دارند گمان می‌کنند که بی‌اختیاری ادرار بخشی از روند پیری بوده و هیچ گونه درمانی برای آن وجود ندارد. تعدادی از افراد مسن به دلیل عواملی مانند خجالت و یا ترس خانوادگی و اجتماعی ممکن است به طور کلی این مشکل را تا زمانی که با عوارض شدیدی مواجه شوند، پنهان کنند. در هر صورت باید این نکته را بدانید که بی‌اختیاری ادرار در سالمندان در اغلب موارد قابل درمان است.
در ادامه به برخی از راهکارهای درمانی این مشکل اشاره می‌نمائیم.
ارزیابی سوابق پزشکی بیمار
زمان شروع بی‌اختیاری ادرار، توانایی جسمانی و میزان تحرک بیمار، عملکرد عصبی و سایر سوالات مرتبط می‌توانند در شناسایی علت بیماری کمک کننده باشد. انجام معاینات فیزیکی به همراه برخی آزمایشات نیز در این مرحله پیشنهاد می‌شود. آزمایش ادرار جهت بررسی عفونت ادرار و سونوگرافی از مثانه جهت بررسی مشکلات احتمالی بوده، ممکن است پیشنهاد شود.
درمان و مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای که منجر به بی‌اختیاری ادرار می شوند :
برخی از بیماری‌ها مانند دیابت و همچنین مصرف برخی از داروها میتواند منجر به بی‌اختیاری ادرار شود. به همین دلیل در اولین قدم باید این بیماری‌ها تحت کنترل قرار بگیرند و در صورت امکان داروهای جایگزین به بیماران ارائه شود.
درمان جراحی در افرادی که به دلیل مشکلات عملکردی دچار بی‌اختیاری ادرار هستند میتواند کمک کننده باشد به عنوان مثال جراحی افتادگی مثانه در خانم‌ها.
درمان دارویی به همراه اصلاح شیوهی زندگی
برخی از تغییرات در شیوهی زندگی جهت مدیریت بی‌اختیاری ادرار در سالمندان عبارت است از:
- کم کردن مصرف مایعات از سه ساعت پیش از خواب
- بالا بردن پاها چند ساعت پیش از خواب میتواند به مشکل بی‌اختیاری ادرار در شب کمک کند.
- انجام تمرینات فیزیوتراپی و فعالیت‌های بدنی مناسب میتواند تحرک سالمندان را بهبود ببخشد تا خود را سریعتر به سرویس بهداشتی برسانند.
تمرینات عضلات کف لگن (کگل)
پیامدهای درمان بی‌اختیاری ادرار
- درمان مناسب و برطرف شدن مشکل (مانند مشکلات بی‌اختیاری که پس از جراحی موفقیت آمیز به طور کامل برطرف می‌شود)
- پیگیری‌های منظم پزشکی: برخی از سالمندان جهت برطرف شدن مشکل خود نیاز دارند که همیشه تحت نظر پزشک باشند و از دارو و سایر درمان‌های مورد نیاز استفاده کنند.
- در برخی از سالمندان که درمان دارویی و جراحی پاسخگو نیست باید از روش‌هایی مانند استفاده از پدهای جاذب، سوند و یا سایر دستگاه‌ها جهت کنترل بی‌اختیاری ادرار استفاده کرد.
سوالات متداول بی اختیاری ادرار در سالمندان
بی‌اختیاری ادرار وضعیتی است که فرد قادر به کنترل ادرار خود نیست. در سالمندان، این مشکل معمولاً به دلیل ضعف عضلات دستگاه ادراری، افزایش فشار در مثانه، و مشکلات مرتبط با سن ایجاد می‌شود.
علایم بی‌اختیاری ادرار در سالمندان ممکن است شامل ادرار رفتن فراگیر، ادرار توقف ناگهانی و بدون کنترل، ادرار در زمان‌های نامناسب، و ادرار در جریان انجام فعالیت‌های روزمره باشد.
عواملی همچون ضعف عضلات دستگاه ادراری، بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های عصبی، و مصرف داروهای خاص می‌توانند به بی‌اختیاری ادرار در سالمندان منجر شوند.
برای تشخیص بی‌اختیاری ادرار در سالمندان، نیاز به معاینه پزشکی دقیق، تاریخچه پزشکی، و انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش ادرار و سونوگرافی دستگاه ادراری است.
درمان بی‌اختیاری ادرار در سالمندان شامل تغییرات در رژیم غذایی، تمرینات تقویت عضلات کف لگن، مصرف داروهای مرتبط، و در موارد شدیدتر، روش‌های جراحی می‌باشد.
با انجام تمرینات تقویتی، رعایت رژیم غذایی مناسب، و مراقبت از سلامت عمومی، بی‌اختیاری ادرار در سالمندان میتواند به حداقل محدود شود.
بی‌اختیاری ادرار میتواند به تنهایی، اضطراب، و کاهش اعتماد به نفس منجر شود و بر کیفیت زندگی و روابط اجتماعی سالمندان تأثیر منفی بگذارد.
بله، در برخی موارد بی‌اختیاری ادرار ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های جدی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، بیماری‌های عصبی، یا بیماری‌های پستاندار بالا باشد که نیاز به درمان فوری دارند.