بی اختیاری ادرار اضطراری یا مثانه پرکار دومین اختلال در میان شایع‌ترین بیماری‌های بی اختیاری ادرار است. این اتفاق به دلیل انقباض ناگهانی و بدون اختیار مثانه رخ می‌دهد و بروز آن دلایل و علائم مختلفی دارد. شناسایی موارد فوق در شناسایی روش مناسبی برای تشخیص و درمان بی اختیاری ادرار اضطراری است. ما در این مقاله به دنبال بررسی موارد فوق برای پیشگیری و درمان این عارضه هستیم.
بی اختیاری ادرار اضطراری چیست؟
بی اختیاری ادرار اضراری (به انگلیسی Urinary incontinence) به حالتی اطلاق می‌شود که نشت ادرار به شکل غیرارادی صورت می‌گیرد و کنترل ادرار از بین می‌رود. این حالت در خانمها و آقایان اتفاق می‌افتد و می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. بی اختیاری ادرار اضطراری که با نام مثانه بیش فعال یا ناپایداری دترسور شناخته می‌شود به حالت اضطرار برای ادرار شناخته می‌شود. در این حالت نشت ادرار از عضلات اسفنکتر به دلیل انقباض مثانه صورت می‌گیرد.
بی اختیاری ادرار اضطراری یکی از شایع‌ترین مشکلات است و با افزایش سن احتمال بروز آن افزایش می‌باید. در این حالت فرد اختیار مثانه خود را از دست می‌دهد و ممکن است به شکل موقت یا مزمن و خفیف یا شدید رخ دهد. آمار نشان می‌دهد شیوع بی اختیاری ادرار در زنان بیشتر از مردان است و اغلب در زنان بالای 50 سال دیده می‌شود.
🔗بیشتر بخوانید : بی‌اختیاری ادرار در سالمندان
علت بی اختیاری ادرار اضطراری
علت اصلی بی اختیاری ادرار اضطراری انقباضات غیر طبیعی مثانه است. در این حالت فعالیت ماهیچه باسطه که عضله قوی برای کنترل جریان ادرار را برعهده دارد، دچار مشکل و اختلال می‌شود. در این مرحله این عضلات به دلیل انقباضات شدید ماهیچه باسطه را تحت فشار قرار داده و جریان ادرار را دچار اختلال می‌کند. انقباضات طبیعی به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- عدم عملکرد صحیح مثانه به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای نظیر دیابت، سکته مغزی، ام اس، بیماری پارکینسون و … و آسیب به اعصاب آنها است.
- امکان تحریک مثانه وجود دارد.
- فرد تجربه آسیب به ستون فقرات دارد.
برخی از مواد غذایی باعث تحریک مثانه شده و این عارضه را تشدید می‌کند. از جمله موادی که باعث تحریک مثانه و افزایش حجم ادرار می‌شود می‌توان به مصرف الکل، کافئین، نوشیدنی‌های گازدار، قند مصنوعی، فلفل، شکلات، غذای تند و اسیدی، داروهای قلب و فشار و خون و دوز بالای ویتامین ث اشاره کرد.
بیماری‌هایی نظیر عفونت مجرای ادراری، یبوست، دوران پسا قاعدگی، هیسترکتومی، بزرگ شدن پروستات، سرطان پروستات، انسداد مجاری ادراری به واسطه تشکیل تومور، اختلال عصبی، ام اس و … می‌تواند از دلایل یا علل تشدید بی اختیاری ادرار اضطراری شوند. حاملگی و زایمان طبیعی نیز در بروز بی اختیاری در ادرار بی‌تاثیر نیست.
🔗بیشتر بخوانید : درمان بی اختیاری ادرار با لیزر
علائم بی اختیاری ادرار اضطراری
علائم بی اختیاری ادرار اضطراری مشهود و واضح است و با توجه می‌توان به آن پی برد. از مشهورترین علائم این اتفاق نیاز فوری و ناگهانی به ادرار کردن است. از دیگر علائم بی اختیاری ادرار اضطراری شامل ریزش غیرارادی ادرار است. بی اختیاری ادرار در زمان سرفه، عطسه، خنده، بلند کردن اجسام سنگین و … یکی از علائم این عارضه است. بی اختیاری مبرم و دفع ناخودآگاه ادرار و تکرر ادرار از علائم بی اختیاری ادرار اضطراری است.
درمان بی اختیاری ادرار اضطراری
در صورت مشاهده هرگونه علائم بی اختیاری ادرار اضطراری بهتر است اقداماتی را در راستای تشخیص و درمان آن انجام دهید. درمان این بیماری بسته به نوع و شدت آن و سایر بیماری‌های پیش زمینه‌ای به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. برای درمان بی اختیاری ادرار اضطراری لازم است ابتدا با تشخیص پزشک آزمایشات مختلف انجام شود. تشخیص درست این عارضه یکی از مهم‌ترین مراحل درمان بی اختیاری ادرار اضطراری است.
بعد از تشخیص این عارضه پزشک درمان را از اقدامات کم تهاجمی شروع می‌کند. برخی اقدامات شامل آموزش مثانه؛ تکنیکی است که باعث بهبود قابلیت ارتجاعی مثانه می‌شود و از روش‌های کم تهاجمی درمانی به شمار می‌رود. این روش باعث افزایش ظرفیت مثانه شده و از پرکاری آن جلوگیری می‌کند.
تمرین برای دفع کامل ادرار و دفع مجدد به فاصله چند دقیقه بعد از ادرار، تکرر رفتن به دستشویی پیش از بروز احساس دفع ادرار به فاصله دو تا چهار ساعت، ورزش عضلات کف لگن و تحریک الکتریکی عضلات کف لگن از طریق ورود الکترودها به رکتوم یا واژن از دیگر راهکارهای کم ریسک و موثر برای درمان بی اختیاری ادرار اضطراری است.
استفاده از دستگاه‌های پزشکی برای ورود به مجاری ادراری و شیاف مهبل و پد و کاتترهای جذب شونده نیز اقداماتی مفید برای درمان این بیماری است. در موارد شدیدتر جراحی پیشنهاد پزشک به افراد است. البته سایر روش‌های درمانی نیز وجود دارد که ممکن است طبق تشخیص و صلاحدید پزشک انجام می‌شود.
دارو درمانی یکی از روش‌هایی است که مانند درمان تمامی بیماری‌ها بسیار موثر است و می‌بایست تحت نظر پزشک انجام شود. از جمله داروهای موثر برای درمان بی اختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهای خنثی کننده اثر استیل کولین برای تسکین بیش فعالی مثانه
- مصرف میرابگرون یا میربتریک برای ریلکس کردن عضلات مثانه و افزایش ظرفیت آن
- مصرف داروهای مسدودکننده بتا نظیر تامسولوسین، آلفوزوسین، سیلودوسین، دوکسازوسین و ترازوسین برای ریلکس کردن عضلات مثانه و فیبرهای عضلانی در پروستات
- مصرف استروژن موضعی برای جوانسازی بافت مجرای ادرار و واژن
🔗بیشتر بخوانید : دکتر زنان خوب در سعادت آباد چهارراه سرو
تشخیص بی اختیاری ادرار اضطراری
تشخیص علل بروز بی اختیاری ادرار یکی از مهم‌ترین پارامترها در پیشگیری و درمان این عارضه است. پزشکان با در نظر گرفتن موارد مختلف، اقداماتی در راستای تشخیص این بیماری انجام می‌دهند. انواع مختلف تست‌ها و آزمایش‌ها برای این کار وجود دارد. یکی از رایج‌ترین تست‌ها، تست ارودینامیک است. این اقدام به صورت سرپایی انجام شده و از طریق قرارگیری سوند باریک در مثانه انجام می‌شود و اطلاعات مثانه ثبت و ضبط می‌شود.
این اطلاعات شامل حجم مثانه، قدرت کش آمدن مثانه، مثانه بیش فعال، سلامتی دریچه مثانه، قدرت پمپاژ مثانه، حس مثانه، مقدار ادرار باقیمانده در مثانه و … است که برای آغاز درمان لازم است تا اندازه‌گیری می‌شود. در مواردی لازم است وضعیت مثانه شامل مقدار ادرار دفع شده، نیاز مبرم به دفع ادرار و تعداد تکرر بی اختیاری ثبت شود.
سایر آزمایش‌هایی که برای تشخیص بی اختیاری ادرار اضطراری انجام می‌شود؛ شامل کشت ادرار، سونوگرافی از کلیه و … است. در مواردی ممکن است پزشک از روش پیشاب سنجی و بررسی نمونه ادرار برای بررسی عفونت خون و سایر مشکلات استفاده کند. اندازه‌گیری ادرار باقیمانده در مثانه بعد از دفع با استفاده از کاتتر یا تست سونوگرافی روشی دیگر برای بررسی این عارضه است.
پیشگیری از بی اختیاری ادرار اضطراری
بی اختیاری ادرار اضطراری یکی از بیماری‌های شایعی است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. شناسایی این دلایل اقدامی موثر در راستای پیشگیری از بی اختیاری ادرار اضطراری است. در این راستا بهتر است اقدامات فوق را در برنامه روزمره خود قرار دهید:
- وزن خود را کنترل کنید
- رژیم غذایی سالمی داشته باشید
- ورزش کنید
- مصرف کافئین، محرک‌ها و الکل را کاهش دهید
- مصرف بیشتر فیبر برای پیشگیری از یبوست را فراموش نکنید
- از مصرف سیگار خودداری کنید
بی اختیاری ادرار اضطراری یک مشکل شایع است که در مواردی نشان از فوریت پزشکی دارد و عدم توجه به موقع آن ممکن است تبعات جدی به دنبال داشته باشد. تشخیص دقیق علت این عارضه یکی از مهم‌ترین گام‌های درمان این بیماری است. بهتر است برای تشخیص دقیق و اطلاع از گزینه‌های درمان به یک متخصص زنان و یا اورولوژیست باتجربه مراجعه کنید. تخصص و مهارت پزشک در تشخیص و انتخاب روش درمانی، در پروسه درمان به موقع و درست بی اختیاری ادرار بسیار مفید و موثر است.
سوالات متداول بی اختیاری ادرار اضطراری
بی اختیاری ادرار اضطراری یک بیماری چند عاملی است که به دلایل گوناگونی رخ می‌دهد. پزشک بعد از بررسی علائم و علل بروز این عارضه تشخیص می‌دهد که این بیماری موقتی است یا خیر.
بی اختیاری ادرار اضطراری یک عارضه جدی است که در صورت عدم اقدام به درمان، می‌تواند باعث ایجاد اخلال در زندگی عادی فرد شود. بهتر است بعد از بروز این حالت در اولین فرصت با یک پزشک مشورت کنید.
خیر. برای درمان بی اختیاری ادرار اضطراری لزوما نیاز به جراحی نیست و روش‌های کم تهاجمی زیادی بر اساس تشخیص پزشک وجود دارد.