درمان درد زایمان | راهنمای جامع

درد زایمان بخشی طبیعی از زایمان است، اما شدت و تجربه آن می تواند در بین زنان بسیار متفاوت باشد. برای برخی، قابل مدیریت است، در حالی که برای برخی دیگر، می تواند طاقت فرسا باشد. خوشبختانه، طب مدرن طیف وسیعی از گزینه های درمانی را برای کمک به کاهش درد زایمان و راحت تر کردن روند زایمان ارائه می دهد.

درک درمان‌های موجود برای درد زایمان، چه دارویی و چه غیر دارویی، برای مادران باردار که می‌خواهند درباره برنامه‌های زایمان خود آگاهانه تصمیم بگیرند، بسیار مهم است. این مقاله به بررسی روش‌های مختلف مدیریت درد زایمان، از مداخلات پزشکی سنتی گرفته تا رویکردهای طبیعی و جایگزین می‌پردازد. 

چه چیزی باعث درد زایمان می شود؟

قبل از پرداختن به گزینه های درمانی، مهم است که بفهمید چه چیزی باعث درد زایمان می شود. درد زایمان در درجه اول نتیجه انقباض ماهیچه های رحم و کشش دهانه رحم برای عبور نوزاد از کانال زایمان است. علاوه بر این، فشاری که کودک به سمت پایین به لگن می‌رود، می‌تواند باعث ناراحتی قابل توجهی در ناحیه کمر، شکم و پاها شود.

شدت درد زایمان می تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، از جمله: 

• – اندازه و موقعیت نوزاد.
• – شدت و دفعات انقباضات رحمی.
• – تحمل درد و وضعیت روانی مادر.
• – چه این زایمان برای اولین بار باشد یا بعد از آن تجربه هر زن با زایمان منحصر به فرد است، و ترجیحات او برای تسکین درد نیز منحصر به فرد است.

درمان های پزشکی برای درد زایمان

مداخلات پزشکی اغلب اولین خط دفاعی برای زنانی است که به دنبال تسکین درد در حین زایمان هستند. این گزینه ها بسیار موثر هستند و معمولا در بیمارستان ها و مراکز زایمان استفاده می شوند.

1. بیهوشی اپیدورال

اپیدورال یکی از رایج ترین روش های تسکین درد در حین زایمان است. این بی حسی منطقه ای به قسمت پایین کمر تزریق می شود و از کمر به پایین بی حسی ایجاد می کند. اپیدورال می تواند تسکین قابل توجهی از درد داشته باشد و به مادر این امکان را می دهد که بدون احساس شدت انقباضات در طول زایمان بیدار و آگاه بماند.

فواید اپیدورال:

• – تسکین موثر درد: اپیدورال بیشتر درد را مسدود می کند و روند زایمان را قابل کنترل تر می کند.
• – بیدار و هوشیار: مادر همچنان می تواند هوشیار بوده و در روند زایمان شرکت کند.
• –  مدیریت درد کنترل شده : دوز اپیدورال را می توان در حین زایمان تنظیم کرد تا تسکین مداوم ایجاد شود.

معایب اپیدورال:

• – تحرک محدود: از آنجا که نیمه پایینی بدن را بی حس می کند، اپیدورال حرکت را محدود می کند و راه رفتن یا تغییر وضعیت را برای مادر در حین زایمان دشوار می کند.
• – زمان طولانی مدت: در برخی موارد، اپیدورال می تواند پیشرفت زایمان را کند کند و به مداخلات اضافی مانند پیتوسین (دارویی که برای تحریک انقباضات استفاده می شود) نیاز دارد.
• – عوارض جانبی: برخی از زنان پس از دریافت اپیدورال، فشار خون پایین، سردرد یا افت ضربان قلب جنین را تجربه می کنند.

2. بلاک نخاعی

مشابه اپیدورال، بلوک نخاعی شکل دیگری از بی حسی منطقه ای است. تسکین سریع و کامل درد را فراهم می کند اما عموماً برای روش های کوتاه تر مانند سزارین یا برای مراحل پایانی زایمان استفاده می شود. بلوک نخاعی شامل تزریق مستقیم بی حسی به مایع نخاعی است که منجر به شروع سریعتر بی حسی می شود.

مزایای بلوک ستون فقرات:

– تسکین سریع درد: تسکین در عرض چند دقیقه شروع می شود و به طور معمول قوی تر از اپیدورال است.

– مدت کوتاه: اثرات سریعتر از بین می روند و برای مراحل خاصی از زایمان مناسب است.

معایب بلوک های ستون فقرات:

–  محدود به موارد خاص : بلوک ستون فقرات اغلب برای سزارین های برنامه ریزی شده یا مراحل پایانی زایمان که درد غیر قابل تحمل می شود، در نظر گرفته می شود.

– عوارض جانبی: مشابه اپیدورال، عوارض جانبی می تواند شامل سردرد، فشار خون پایین و مشکل در فشار دادن باشد.

3. افیون ها

داروهای مخدر مانند فنتانیل و مورفین ممکن است از طریق تزریق یا از طریق IV برای کاهش درد زایمان تجویز شوند. در حالی که به اندازه بلوک اپیدورال یا ستون فقرات قوی نیست، مواد افیونی می توانند لبه درد را از بین ببرند و به مادر این امکان را می دهند که بین انقباضات استراحت کند.

فواید مواد افیونی:

– سریع الاثر: تسکین درد معمولاً در عرض چند دقیقه شروع می شود.

– تسکین کوتاه مدت: مواد افیونی می توانند تسکین موقتی را به خصوص در مراحل اولیه زایمان ایجاد کنند.

معایب مواد افیونی:

– کمتر از اپیدورال: اپیوئیدها به اندازه بلوک اپیدورال یا ستون فقرات تسکین درد ندارند.

– عوارض جانبی احتمالی هم برای مادر و هم برای نوزاد: مواد افیونی می توانند باعث خواب آلودگی، حالت تهوع و مشکلات تنفسی شوند. در برخی موارد، نوزاد ممکن است پس از تولد دچار مشکلات تنفسی موقت نیز شود.

4.  اکسید نیتروژن (گاز خنده)

اکسید نیتروژن که معمولاً به عنوان گاز خنده شناخته می شود، یک مسکن استنشاقی است که می تواند به کاهش درد و اضطراب زایمان کمک کند. این دارو از طریق ماسکی که مادر روی صورت خود نگه می دارد انجام می شود و به او اجازه می دهد میزان تنفس خود را در طول انقباضات کنترل کند.

مزایای اکسید نیتروژن:

• – حداقل عوارض: گاز خنده در مقایسه با مواد افیونی و اپیدورال عوارض کمتری دارد.
• – خود تجویزی: مادر میزان دم را کنترل می کند و به او استقلال بیشتری در تسکین درد می دهد.
• – بدون تاثیر بر تحرک: اکسید نیتروژن بر توانایی مادر در حرکت یا فشار در حین زایمان تأثیری ندارد.

معایب اکسید نیتروژن:

• – کمتر از سایر گزینه ها : در حالی که می تواند ناراحتی را کاهش دهد، اکسید نیتروژن به طور کامل درد زایمان را مسدود نمی کند.
• – کوتاه ماندگار: اثرات به سرعت از بین می روند و در طول انقباضات به استنشاق مداوم نیاز دارند.

روشهای کاهش درد زایمان طبیعی

علاوه بر مداخلات پزشکی، بسیاری از زنان روش‌های طبیعی یا جایگزین بیشتری را برای مدیریت درد زایمان انتخاب می‌کنند. این روش ها بر تقویت آرامش و مهار مکانیسم های طبیعی تسکین درد بدن تمرکز دارند.

1. تکنیک های تنفسی

تنفس کنترل شده بخش اساسی بسیاری از برنامه های آموزشی زایمان مانند Lamaze است. تمرکز بر تنفس عمیق و ریتمیک به زنان کمک می کند آرام بمانند و درک درد در هنگام انقباضات را کاهش دهند.

مزایای تکنیک های تنفس:

– بدون عوارض: این روش کاملا بی خطر بوده و در هر مرحله از زایمان قابل استفاده است.

– آرامش را افزایش می دهد: تنفس کنترل شده اضطراب را کاهش می دهد و بدن را آرام نگه می دارد و زایمان را قابل کنترل تر می کند.

2. ماساژ درمانی

ماساژ درمانی در حین زایمان می تواند با تحریک مسکن های طبیعی بدن، به نام اندورفین، تسکین پیدا کند. یک شریک تولد یا دولا می‌تواند به آرامی کمر، شانه‌ها یا پاها را ماساژ دهد تا تنش را کاهش دهد و راحتی را فراهم کند.

فواید ماساژ درمانی:

– غیر تهاجمی: ماساژ هیچ عارضه ای ندارد و راهی مطمئن برای کاهش درد به صورت طبیعی است.

– حمایت عاطفی: ماساژ از طرف یکی از عزیزان باعث آرامش عاطفی می شود که می تواند در طول زایمان بسیار ارزشمند باشد.

3. هیدروتراپی

استفاده از آب برای تسکین درد زایمان قرن هاست که انجام می شود. بسیاری از زنان متوجه می شوند که زایمان در حمام گرم یا استخر زایمان می تواند درد را کاهش دهد و آرامش را افزایش دهد. شناوری آب همچنین فشار وارده بر بدن را کاهش می دهد و تغییر وضعیت را در حین انقباضات آسان تر می کند.

مزایای آب درمانی:

– تسکین دهنده و آرام بخش: گرمای آب می تواند تنش عضلانی را کاهش داده و به تسکین درد کمک کند.

– افزایش تحرک: شناوری که توسط آب ایجاد می شود به زنان اجازه می دهد آزادانه تر حرکت کنند و موقعیت های راحت در حین زایمان پیدا کنند.

4. طب سوزنی و طب فشاری

طب سوزنی و طب فشاری تکنیک های طب سنتی چینی هستند که شامل تحریک نقاط خاصی در بدن برای کاهش درد می شود. در حالی که طب سوزنی از سوزن های ظریف استفاده می کند، طب فشاری شامل اعمال فشار به این نقاط با استفاده از انگشتان است.

فواید طب سوزنی و طب فشاری:

– تسکین درد طبیعی: این تکنیک ها می توانند بدون نیاز به دارو به کاهش درد زایمان کمک کنند.

– آرامش بهبود یافته: بسیاری از زنان گزارش می دهند که پس از دریافت طب سوزنی یا طب فشاری احساس آرامش و تمرکز بیشتری دارند.

5. هیپنوتیزم

هیپنوتیزم روشی است که از تکنیک های خودهیپنوتیزم و آرام سازی برای کمک به زنان برای مدیریت درد زایمان استفاده می کند. از طریق تجسم و جملات تاکیدی مثبت، زنان می‌توانند وارد یک حالت آرامش عمیق شوند و مقابله با انقباضات را آسان‌تر کنند.

مزایای هیپنوتیزم:

– توانمندسازی: هیپنوتیزم زنان را تشویق می کند تا تجربه زایمان خود را کنترل کنند.

– غیر تهاجمی: این روش کاملا طبیعی بوده و هیچ گونه خطر پزشکی ندارد.

 نتیجه گیری

درمان درد زایمان یک تصمیم شخصی است و هیچ راه حلی برای همه وجود ندارد. برخی از زنان اطمینان از مداخلات پزشکی مانند اپیدورال را ترجیح می دهند، در حالی که برخی دیگر روش های طبیعی را برای آگاهی کامل و درگیر شدن در روند زایمان انتخاب می کنند. مهم است که گزینه های تسکین درد خود را قبل از شروع زایمان با پزشک زنان و زایمان خود در میان بگذارید و ذهن خود را باز نگه دارید. زایمان غیرقابل پیش بینی است و داشتن یک رویکرد انعطاف پذیر به شما کمک می کند تا درد زایمان خود را به بهترین شکل ممکن برای خود و کودکتان مدیریت کنید.